اقيانوس بيكران حقايق

قرآنمجيد، برترين و آخرين پيام خداوند و بزرگ ترين گوهر گرانبهاي به جاي ماندهاز پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سرچشمه جوشان معارف اسلامي واقيانوس بيكران حقايق است. اميرمؤمنان علي عليه السلام در خطبه اي از نهج البلاغه در توصيف اين كتاب آسماني چنين مي فرمايد: «قرآن نوري است كه خاموشي ندارد، چراغي است كه درخشندگي آن زوال نپذيرد، دريايي است كه ژرفاي آن درك نشود، راهي است كه رونده آن گمراه نگردد، شعله اي است كه نور آن تاريك نشود، جدا كننده حق و باطلي است كه درخشش برهانش خاموش نگردد، بنايي است كه ستون هاي آن خراب نشود، شفا دهنده اي است كه بيماري هاي وحشت انگيز را بزدايد، قدرتي است كه ياورانش شكست ندارند، و حقي است كه ياري كنندگانش مغلوب نشوند...، دريايي است كه تشنگان آن آبش را تمام نتوانند كشيد و چشمه اي است كه آبش كمي ندارد...».

پناهگاه امن

اميرمؤمنان،حضرت علي عليه السلام ، درباره ويژگي هاي والاي قرآن كريم مي فرمايد: «خدا، قرآن را فرونشاننده عطش علمي دانشمندان، و باران بهاري براي قلب فقيهان، و راه گسترده و وسيع براي صالحان قرار داده است. قرآن، دارويي است كه با آن بيماري وجود ندارد، نوري است كه با آن تاريكي يافت نمي شود، ريسماني است كه رشته هاي آن محكم و پناهگاهي است كه قلّه آن بلند است، توانو قدرتي است براي آن كه آن را برگزيند، محل امني است براي هر كس كه وارد آن شود، راهنمايي است تا از او پيروي كنند، وسيله انجام وظيفه است براي آن كه قرآن را راه و رسم خود قرار دهد، برهاني است بر آن كس كه با آن سخن بگويد، عامل پيروزي است براي آن كس كه با آن استدلال كند، نجات دهنده است براي آن كس كه حافظ آن باشد و به آن عمل كند، و راهبر آن كه آن را به كار گيرد و نشانه هدايت است براي آن كس كه در او بنگرد».

جامعيّت قرآن

قرآنكتابي است فراگير و همه جانبه، كه از گذشته و آينده و وقايع گوناگون سخن به ميان مي آورد. از يك طرف به بيان تاريخ و سرگذشت پيشينيان و انبيا و مردم روزگار قديم و چگونگي زندگي آن ها سخن مي گويد، و از طرف ديگر اخبار واطلاعاتي راجع به وقايع آينده تاريخ به خوانندگان ارائه مي دهد. هم چنين يكي ديگراز ابعاد قرآن، بيان احكام و قوانيني است كه در سايه عمل كردن به آن،مردم از زندگي سالم برخوردار مي شوند. اميرمؤمنان علي عليه السلام درباره جامعيّت قرآن مي فرمايد: «در قرآن اخبار گذشتگان و آيندگان، و احكاممورد نياز زندگي تان وجود دارد».

دركعظمت قرآن كريم، منوط به معرفت قرآن در تمامي ابعاد است. يعني شناخت حقايقو معارف غيبي، اسرار و حكم، شرايع و احكام، قصص و امثال، محكم و متشابه، تأويل و تنزيل و ظاهر و باطن آن، كه هر كدام بُعدي از ابعاد و جلوه اي از جلوه هاي قرآن كريم است .

قرآنكريم در برگيرنده عالي ترين معارف الهي در زمينه شناخت خداوند متعال، اسماو صفات الهي، اسرار توحيد، ويژگيهاي سفيران و پيامبران الهي، اسرار جهان غيب، سنتهاي حاكم بر جامعه هاي بشري، شناخت انسان و فرجام كار او، اخبار غيبي مربوط به گذشتگان و آيندگان است و همچنين حاوي نظام هاي اجتماعي، حقوقي، اقتصادي و سياسي است كه بشر براي سعادت و خوشبختي جاودانه خود به آننياز دارد.

قرآنكريم نشانگر راهي است كه پيمودن آن انسان را از يوغ بردگي ستمگران نجات ميدهد و از اسارت در زنجير جهل، خرافه و هواهاي شيطاني مي رهاند و او را در مسير سلامت قلب، پاكي ظاهر و باطن و پيشرفت مطلوب انساني و معنوي قرار مي دهد. قرآن حاوي معيارهاي جاودانه براي شناخت حق از باطل و سره از ناسره است. با شناخت اين ويژگيها و خصوصيات است كه درك عظمت و رفعت ذاتي قرآن كريم و برتري آن بر ديگر انوار الهي روشن مي شود.

علاوهبر همه اين ويژگيها، اتصال قرآن به معدن عظمت الهي، عظمت و رفعتي فراتر ازانديشه هاي عادي به آن بخشيده، و اين كتاب را داراي بركات و آثار خاصي در جسم و روح انسان ـ بلكه در تمام جهان هستي ـ قرار داده است.

ازآنجا كه شناخت و استفاده از اين كتاب الهي به فراخور استعداد انسانها متفاوت است، درك عظمت قرآن نيز متناسب با اين درك متفاوت خواهد بود.

شناختحقيقت قرآن كريم و احاطه كامل بر همه ابعاد آن جز براي كساني كه قلب مطهر آنها وعاء تجلي نور قرآن بوده، ميسر نيست. از اين رو، براي شناخت ابعاد گوناگون عظمت وفضيلت قرآن، ناگزير بايد به حاملان علوم الهي و آگاهان به اسرار اين كتاب عظيم كه همانا پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و اهل بيت ـ عليهم السلام ـ هستند، مراجعه كرد و در سايه آموزه هاي آنها به فهم تعاليم قرآن نايل آمد و عظمت آن را درك كرد.

بهعبارت ديگر، رابطه مستحكم بين قرآن كريم و اهل بيت ـ عليهم السلام ـ به گونه اي است كه شناخت يكي از آنها، تنها با شناخت آن ديگري، و استعانت از آن ميسر است؛ چون از يكسو قرآن كريم عهده دار ارائه تصويري كامل از چهره نوراني حجت هاي الهي در روي زمين و بيان رسالت آسماني آنها است و از سوي ديگر، حجت هاي الهي مسئوليت حفظ، حراست، نشر معارف و تبيين حقايق باطني قرآن راـ براي مردم ـ به عهده دارند.

قرآنكتابي است كه در كم تر از ربع قرن قبايل پراكنده و صحرانشين و در بند مثلثشراب و شهوت و شمشير را به تعيين كننده ترين مردان سرنوشت جهان تبديل مي كند و در كم تر از يك قرن فرهنگي نو و انقلابي در تمدن بشري مي آفريند . قرآن كتابي است كه با نام «خدا» آغاز مي شود و با نام «مردم » پايان مي يابد . آغاز آن نام خدا و بسم الله است و آخرين كلمه اش «ناس » . در اين كتاب آسماني نام بيش از 70 سوره از مسائل انساني گرفته شده است و بيش از 30سوره به مسائل مادي مي پردازد . قرآن كتاب زندگي است و دراوخانه تمام دردهاي انسان حضرت اميرالمؤمنين علي (ع) مي فرمايد: «استشفوا بنوره; بانور قرآني خود را شفا دهيد .»

گلادستون،نخست وزير يهودي مسلك دستگاه استعمار انگليس، خشمگينانه به اهميت قرآن در بين مسلمانان اشاره مي كند و در حالي كه قرآن را بر تريبون مجلس انگليس مي كوبد، مي گويد: «تا اين كتاب در ميان مسلمانان باشد، امنيت و اطاعت سرزمين هاي مسلمان نشين در برابر استعمار انگليس محال است .»

هجويريدر كشف المحجوب مي نويسد: «طبع از خواندن آن ملول نگردد .» يكي از جنبه هاي قرآن طراوت هميشگي است . آيات الاهي به گونه اي است كه انسان در تلاوت آن احساس خستگي نمي كند .

بارتلميسنت هيلر فرانسوي مي نويسد: «زيبايي ظاهري و باطني وعظمت معنوي قرآن كريم وانسجام الفاظ آن بيانگر تازگي افكار آن براي همه زمان هاست .» جرينه فرانسوي نيز مي گويد: «در قرآن كريم هيچ چيزي از طبيعيات، بهداشت، طب و قوانين اجتماعي فروگذاري نشده، لذا مسلمان شدم .»

زيباييظاهري وعمق معاني اين كتاب مقدس سبب شده است دانشمندان و اديبان جهان آن را بستايند و مردم را به مطالعه آن فراخوانند; براي نمونه، ياد كرد بخشي ازگفتار دانشوران فرهيخته سودمند مي نمايد:

دانشمند بنام انگليسي كوسين دپرسوال: «زيبايي و حيرت قرآن مثال زدني است .»

لومانسدانشمند امريكايي: «اول شراره زيبا و با طراوت كه نور از قرآن كريم مي باراند و نور تابش مي كند بسم الله الرحمن الرحيم است . كه دنيايي از معنا است .»